بررسی جامع آبسه دندان: علت‌ ها، علائم، انواع، تشخیص و روش‌ های درمان این ضایعات

آبسه دندان یک مشکل رایج و دردناک در دهان است که بسیاری از افراد را در طول زندگی خود تحت تاثیر قرار می دهد. این مشکل می تواند به دلیل عفونت باکتریایی در ریشه دندان یا لثه ها بوجود آید و در صورت عدم درمان، عوارض جدی به دنبال داشته باشد. در این مقاله به بررسی جامع آبسه دندان، علل، علائم، انواع، روش های تشخیص و درمان آن می پردازیم تا با اطلاعات دقیق تری بتوانید از سلامت دهان و دندان خود مراقبت کنید.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان (Tooth abscess) به تجمع عفونت و چرک در ناحیه ریشه دندان یا لثه گفته می شود. این عفونت معمولا به دلیل ورود باکتری ها از طریق پوسیدگی، ترک ها یا آسیب های دندانی به پالپ دندان ایجاد می شود.

پالپ دندان حاوی عصب ها و رگ های خونی است و عفونت آن می تواند منجر به تشکیل آبسه شود. وقتی باکتری ها به پالپ دندان نفوذ می کنند، سیستم ایمنی بدن واکنش نشان می دهد و برای مقابله با عفونت، سلول های سفید خون را به ناحیه می فرستد.

این امر باعث ایجاد چرک )که ترکیبی از سلول های مرده، باکتری ها و بافت های تخریب شده است(، می شود. آبسه دندان در صورت عدم درمان به موقع می تواند به نواحی اطراف گسترش یابد و باعث مشکلات بیشتری مانند تحلیل استخوان و گسترش عفونت به بافت های دیگر شود.

عوارض عدم درمان آبسه دندان چیست؟

در صورتی که عفونت به موقع درمان نشود، باکتری ها به سرعت تکثیر یافته و باعث تجمع چرک و تورم در ناحیه آسیب دیده می شوند. این تجمع عفونت و چرک نه تنها باعث درد شدید می شود بلکه می تواند منجر به مشکلات بیشتری مانند تحلیل استخوان فک و گسترش عفونت به سایر نواحی دهان و حتی بدن شود.

التهاب و عفونت ناشی از آبسه می تواند به طور مستقیم بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد و فعالیت های روزمره مانند خوردن و صحبت کردن را مختل کند. از این رو، تشخیص و درمان سریع آبسه دندان از اهمیت بالایی برخوردار است تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.

علائم آبسه دندان چیست؟

این عفونت علائم متعددی دارد که شامل موارد زیر می شوند:

• درد شدید و مداوم در ناحیه دندان یا لثه: معمولا ناگهانی شروع می شود و با گذشت زمان شدت می یابد
• تورم و قرمزی لثه ها: نشان دهنده التهاب و تجمع چرک در ناحیه مبتلا است و می تواند به مشکلات بیشتری منجر شود.
• حساسیت به دمای سرد و گرم: نشان دهنده آسیب به عصب های دندان است
• بوی بد دهان و طعم نامطبوع: ناشی از عفونت باکتریایی است که باعث تجزیه مواد در دهان می شود.
• تب و افزایش دمای بدن: نشان دهنده واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت است.
• درد هنگام جویدن یا گاز زدن: به دلیل بزرگ شدن ضایعه و افزایش عفونت
• و تورم در صورت یا گردن: نشان دهنده گسترش عفونت به بافت های اطراف است و نیاز به مداخله فوری دارد.

بیشتر بخوانید: 10 مسکن قوی برای دندان درد که باید بشناسید (برای درد جزئی تا شدید)

با انواع آبسه دندان بیشتر آشنا شوید

این ضایعات به سه نوع اصلی تقسیم می شوند: پری آپیکال، پریودنتال و آسه لثه ای. هر کدام از این ضایعات ویژگی ها و علائم خاص خود را دارند که باید به درستی تشخیص داده شوند تا درمان مناسب برایشان اعمال شود. در ادامه به توضیح هر کدام از این انواع آبسه دندان می پردازیم.

آبسه پری آپیکال

نوع پری آپیکال در ناحیه نوک ریشه دندان ایجاد می شود. این نوع معمولا به دلیل عفونت پالپ دندان که از طریق پوسیدگی یا ترک دندان وارد شده است، رخ می دهد. این نوع عفونت می تواند باعث تحلیل استخوان اطراف ریشه دندان شود.

درمان این نوع آبسه معمولا نیاز به تخلیه چرک و درمان ریشه دندان (عصب کشی) دارد. در برخی موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد. این آبسه دندان معمولا با درد شدید همراه است که با فشار وارد شده به دندان یا جویدن تشدید می شود. همچنین، ممکن است تورم و قرمزی در ناحیه لثه مشاهده شود. در صورت عدم درمان، این نوع، می تواند به سایر نواحی دهان و حتی بدن گسترش یابد و مشکلات جدی تری را ایجاد کند.

آبسه پریودنتال

نوع پریودنتال در ناحیه لثه و بین دندان ها ایجاد می شود. این نوع معمولا به دلیل عفونت در بافت های پریودنتال که دندان ها را نگه می دارند، رخ می دهد. پریودنتیت یا التهاب لثه ها یکی از علل شایع این نوع آبسه است. علائم آبسه پریودنتال شامل تورم و قرمزی لثه ها، درد هنگام جویدن و خونریزی لثه ها است.

درمان ضایعه پریودنتال شامل تخلیه چرک، پاکسازی عمیق لثه ها و گاهی مصرف آنتی بیوتیک است. اگر این عفونت به موقع درمان نشود، ممکن است به تحلیل استخوان و از دست دادن دندان منجر شود. مراقبت های بهداشتی مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند به جلوگیری از بروز آن آبسه کمک کند.

آبسه لثه ای

نوع لثه ای یا ژنژیوال نیز در بافت های نرم لثه ها ایجاد می شود. این نوع آبسه دندان معمولا به دلیل باقی ماندن غذا یا اشیای خارجی در لثه و عفونت ناشی از آن رخ می دهد. علائم این نوع ضایعه شامل تورم، درد و قرمزی لثه ها است.

درمان آبسه لثه ساده تر است و شامل تخلیه چرک و پاکسازی محل عفونت است. همچنین، توصیه می شود که بهداشت دهان و دندان به خوبی رعایت شود تا از بروز مجدد آبسه جلوگیری شود. بهتر است بدانیم که عفونت ساده لثه ای ممکن است با درد کمتری همراه باشد اما اگر به موقع درمان نشود، می تواند به مشکلات بیشتری منجر شود. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند به جلوگیری از بروز این نوع آبسه کمک کند.

علل آبسه دندان چیست؟

علل متعددی می توانند منجر به تشکیل آبسه دندان شوند که مهم ترین علل شامل موارد زیر می شود:

• بهداشت دهان و دندان نامناسب
• پوسیدگی دندان
• ضربه یا آسیب به دندان
• مشکلات لثه مانند ژنژیویت یا پریودنتیت
• و سیستم ایمنی ضعیف

روش تشخیص این ضایعات به چه صورت است؟

تشخیص آبسه دندان معمولا توسط دندانپزشک و از طریق بررسی علائم بالینی و معاینات فیزیکی صورت می گیرد. دندانپزشک ناحیه دردناک را بررسی کرده و به دنبال علائم تورم، قرمزی و تجمع چرک می گردد.

برای تایید تشخیص، دندانپزشک ممکن است از تصاویر رادیوگرافی (اشعه ایکس) استفاده کند. این تصاویر می توانند نشان دهند که آیا عفونت به استخوان های اطراف دندان سرایت کرده است یا خیر.

در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش های بیشتری مانند آزمایش خون یا تخلیه نمونه چرک برای تجزیه و تحلیل داشته باشد. آزمایش های خون می توانند نشان دهنده عفونت سیستمیک باشند و تخلیه نمونه چرک می تواند به شناسایی باکتری های خاص و انتخاب آنتی بیوتیک مناسب کمک کند. تشخیص دقیق و به موقع آبسه دندان می تواند به پیشگیری از عوارض جدی و انتخاب بهترین روش درمان کمک کند.

روش های درمان خانگی آبسه دندان چیست؟

درمان خانگی آبسه دندان می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند، اما جایگزین درمان دندانپزشکی نمی شود. برخی از روش های خانگی عبارتند از:

شستشوی دهان با آب نمک

شستشو با آب نمک گرم می تواند به کاهش التهاب و پاکسازی دهان کمک کند. این کار را چندین بار در روز انجام دهید تا بهبودی نسبی حاصل شود. آب نمک خاصیت ضدباکتریایی دارد و می تواند به کاهش تعداد باکتری های دهان و جلوگیری از گسترش عفونت کمک کند. همچنین، شستشو با آب نمک می تواند به کاهش درد و تورم کمک کند و محیط دهان را تمیز نگه دارد.

استفاده از کمپرس گرم

کمپرس گرم می تواند به کاهش درد و تورم کمک زیادی کند. برای اینکار یک حوله گرم را روی ناحیه متورم بگذارید و برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه نگه دارید. گرما می تواند به افزایش جریان خون در ناحیه مبتلا کمک کند و فرایند بهبود را تسریع کند. همچنین، استفاده از کمپرس گرم می تواند به کاهش درد ناشی از آبسه دندان کمک کند و آرامش بیشتری برای فرد به ارمغان آورد.

مصرف مسکن ها

مسکن ها می توانند به کاهش التهاب و درد ناشی از آبسه دندان کمک کنند و تا زمانی که به دندانپزشک مراجعه کنید، تسکین موقتی فراهم کنند. البته خب به همه توصیه می شود طبق دستورات داخل جعبه دارو، اقدام به مصرف شود و در کل بهتر است قبل از مصرف هر دارویی با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید تا از ایمنی و مناسب بودن آن دارو برای وضعیت خود اطمینان حاصل کنید.

استفاده از سیر

سیر خاصیت ضدباکتریایی دارد. می توانید یک حبه سیر خرد شده را مستقیماً روی ناحیه آسیب دیده بگذارید و پس از چند دقیقه دهان خود را بشویید. سیر می تواند به کاهش باکتری های موجود در دهان و جلوگیری از گسترش عفونت کمک کند. استفاده از سیر به عنوان یک درمان خانگی می تواند به کاهش درد و التهاب ناشی از آبسه دندان کمک کند، اما باید با احتیاط استفاده شود و از تماس مستقیم با بافت های حساس دهان جلوگیری شود.

روغن نارگیل

روغن نارگیل نیز مشابه با سیر دارای خواص ضدباکتریایی است. یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه در دهان خود بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید. این روش واقعا می تواند به کاهش باکتری های دهان و بهبود سلامت دهان کمک کند. به جز این، روغن نارگیل می تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند و دهان را تمیز نگه دارد. استفاده منظم از این روش می تواند به بهبود علائم آبسه دندان کمک زیادی کند.

روش های درمان دندانپزشکی آبسه چیست؟

اگر نگران آبسه دندانی خود هستید توصیه می شود که به دندانپزشک مراجعه کنید تا درمان علمی، اصولی و فوری دریافت کنید. درمان دندانپزشکی آبسه شامل روش های مختلفی است که به میزان شدت عفونت بستگی دارد:

تخلیه آبسه

دندانپزشک ممکن است آبسه را تخلیه کند تا چرک خارج شود. این کار به کاهش درد و فشار وارد شده با شما کمک می کند. تخلیه آبسه معمولا با استفاده از ابزارهای خاصی انجام می شود و دندانپزشک با ایجاد یک برش کوچک در ناحیه، چرک را خارج می کند. پس از تخلیه، ناحیه با مواد ضدعفونی کننده تمیز می شود تا از بروز عفونت مجدد جلوگیری شود.

درمان ریشه (عصب کشی)

اگر عفونت به پالپ دندان رسیده باشد، دندانپزشک ممکن است نیاز به انجام درمان ریشه داشته باشد. در این روش، پالپ عفونی برداشته شده و داخل دندان تمیز و پر می شود. درمان ریشه می تواند به حفظ دندان کمک کند و از نیاز به کشیدن دندان جلوگیری کند. این روش شامل چندین مرحله است و ممکن است نیاز به چندین جلسه درمانی داشته باشد.

کشیدن دندان

در موارد شدید که دندان قابل نجات نیست، دندانپزشک ممکن است دندان عفونی را بکشد. این کار معمولا زمانی انجام می شود که عفونت بسیار گسترده باشد و سایر روش های درمانی برای آبسه دندان موثر نباشند. پس از کشیدن دندان، ممکن است نیاز به جایگزینی دندان با ایمپلنت یا پل دندانی باشد تا عملکرد و ظاهر دهان حفظ شود.

مصرف آنتی بیوتیک ها

در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند تا باکتری های عفونت زا را از بین ببرد. آنتی بیوتیک ها معمولا به عنوان یک درمان کمکی همراه با تخلیه آبسه دندان یا درمان ریشه تجویز می شوند. مصرف صحیح و کامل دوره آنتی بیوتیک ها بسیار مهم است تا عفونت به طور کامل درمان شود و از بروز عوارض بعدی جلوگیری شود.

پاسخ به پرسش های رایج