موکوسل دهان چیست؟ (از علل و علائم تا بهترین روش های درمانی)
در این مقاله قصد داریم به یکی از رایج ترین مشکلات داخل حفره دهان بپردازیم که مانند آبسه ها و آفت ها افراد زیادی را درگیر می کنند. چیزی که در ادامه می خوانید تقریبا همه چیز درباره موکوسل دهان از علل و علائم تا روش های درمان این مشکل نسبتا شایع است.
موکوسل دهان چیست؟
موکوسل دهان (Mucocele) یا همان کیست مخاطی دهان، یک توده نرم و بی خطر است که معمولاً بر اثر تجمع مخاط در بافت های دهانی ایجاد می شود. این ضایعه بیشتر ناشی از انسداد یا آسیب به غدد بزاقی است و در اغلب موارد مشکلی جدی برای سلامتی ایجاد نمی کند. با این حال، ظاهر آن ممکن است آزاردهنده باشد و در برخی موارد نیاز به بررسی و درمان داشته باشد.
موکوسل معمولاً در نواحی خاصی از دهان، مانند قسمت داخلی لب های پایین، لثه ها، سقف دهان، یا زیر زبان، مشاهده می شود. در موارد خاص، اگر این کیست در کف دهان ایجاد شود، به آن “رانولا” گفته می‌شود. رانولا کمتر شایع است اما به دلیل اندازه بزرگ تر، می تواند مشکلات جدی تری مانند اختلال در گفتار، جویدن یا بلعیدن ایجاد کند. بنابراین شناخت این ضایعه و مراجعه به دندانپزشک در صورت بروز علائم قابل توجه، اهمیت زیادی دارد.
علائم موکوسل دهان چه هستند؟
به طور کلی کیست های مخاطی داخل دهان اغلب علائم زیر را دارند:
- بدون درد
- نرم، گرد، گنبدی شکل
- دارای سطح مرواریدی یا نیمه شفاف یا به رنگ مایل به آبی
- دارای قطر 2-10 میلی متر
علت موکوسل چیست؟
وقتی صحبت از علت موکوسل دهان می شود ما مستقیماً روی غده های بزاقی فراوانی که در داخل حفره دهانی هستند متمرکز می شویم. در واقع منشا اصلی این کیست ها را باید در اطراف غدد بزاقی جستجو کرد. ما در یک مقاله مجزا به طور کامل همه چیز درباره غدد بزاقی دهانی را مورد بررسی قرار داده ایم اگر خواستید می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به این مقاله مراجعه کنید.
داستان از این قرار است که بزاق دهان شما ابتدا داخل چندین غده بزاقی مختلف تولید شده و سپس به داخل مجاری بسیار باریکی ریخته می شوند که اصطلاحاً مجاری بزاقی نامیده می شوند. زمانی که یکی از این مجاری به هر دلیلی آسیب ببیند یا مسدود شود، در نتیجه بزاق چون راهی به بیرون پیدا نمی کند، مجرا را متورم کرده و موکوسل دهان را ایجاد می کند. به همین سادگی!
این اتفاق معمولا زمانی رخ می دهد که شما به طور مکرر لب ها یا بخش داخلی گونه خود را گاز می گیرید یا به آن ها را بیش از اندازه می مکید. همچنین برخورد ضربه به صورت (مثلاً حین بازی کردن) نیز می تواند باعث آسیب به مجاری شده و …
سایر علل ایجاد کیست مخاطی دهانی عبارتند از:
- پاره شدن غده بزاقی: وارد شدن به غدد می تواند باعث تورم یا التهاب غده شده و منجر به تجمع مخاط در یک ناحیه شود.
- پیرسینگ: کیست می تواند به دلیل عفونت، به خصوص با سوراخ کردن لب، ایجاد شود. برای اطمینان از تمیزی و استریل بودن ابزار و جلوگیری از عفونت، باید هر گونه پیرسینگ دهانی را زیر نظر یک متخصص انجام دهید.
کیست های مخاطی دهان چطور تشخیص داده می شوند؟
در غالب اوقات هیچ نیازی به تشخیص مستقیم پزشک یا دندانپزشک نیست زیرا موکوسل دهان به قدری تابلو است که با یک نیم نگاه هم می شود آن را تشخیص داد. با این حال اگر ماهیت دقیق آن مشخص نباشد و یا دندانپزشک اصرار کند که بهتر است روش های تشخیصی بهتری در پیش بگیرید معمولا باید دست به دامان این روش ها شویم:
- بیوپسی: پزشک یا دندانپزشک یک نمونه بسیار کوچک از کیست برداشته و برای تست به آزمایشاه می فرستد
- تست امواج اولتراسوند: استفاده از امواج صوتی برای مشاهده ساختار داخل موکوسل دهان
- سی تی اسکن: این در واقع یک سری تصویربرداری با کمک اشعه ایکس از زوایای مختلف است که تمام تصاویر در قالب یک تصویر کلی ایجاد می شود و می توان از روی آن تشخیص های دقیقی ارائه کرد.
روش درمان موکوسل دهان چیست؟
بیشتر اوقات بدون اینکه نیازی به هیچ نوع درمانی داشته باشید، کیست مخاطی دهان خود به خود درمان شده و محو می شود. این کیست ها اغلب کوچک هستند. اما اگر سایزشان بزرگ تر شود، هر بار که ظاهر می شوند، مدت زمان بیشتری نیاز دارند که خود به خود برطرف شوند. همچنین نمونه های بزرگ تر ممکن است برای برداشته شدن نیاز به مداخلات دیگری داشته باشند و نباید دست روی دست گذاشت تا خودشان محو شوند.
به طور معمول 2 شیوه درمانی برای برطرف کردن موکوسل دهان وجود دارد:
+ از بین بردن غده بزاقی
اگر کیست مخاطی دهان بزرگ باشد و یا اینکه به طور مکرر بروز کند ممکن است برداشتن غده بزاقی که عامل ایجاد موکوسل دهان است در دستور کار قرار بگیرد. برای اینکار از یک تیغ جراحی و یا نیروی لیزر استفاده می شود. این یک روش بی خطر خواهد بود زیرا قبل از انجامش حتما شما را بی حس خواهند کرد و اصلا جای ترس یا نگرانی وجود ندارد.
+ کمک به ایجاد یک مجرای بزاقی جدید
این متد در واقع، روش درمانی بهتری نسبت به مورد قبلی است. در این روش کاری به خود غده نداریم بلکه می خواهیم مجرای جدیدی به جای مجرای مسدود شده ایجاد کنیم تا ترشحات غده از طریق این مجرای جدید به فضای داخل دهان ریخته شود. به این روش در اصطلاح پزشکی مارسوپلیزاسیون گفته می شود.
به جز این دو مورد، انواع دیگر درمان که ممکن است موکوسل دهان را کاهش دهد یا از نیاز به جراحی جلوگیری کند شامل تزریقات استروئیدی و داروهای اعمال شده بر روی سطح کیست مخاطی است.
چشم انداز کیست های مخاطی دهان چیست؟
حقیقت آن است که این کیست ها بی خطر هستند و نباید در خصوص آن ها خیلی نگران بود. چه بسا به عنوان مثال، یک کیست لب به راحتی و بدون مداخله در عرض 1 روز محو شود و اصلاً شما متوجه آن نشوید. بنابراین واقعا جای نگرانی نیست.
با این حال شما نباید نسبت به آن ها کاملاً بی تفاوت باشید. باید با یک دندانپزشک متخصص (اغلب پاتولوژیست های دهان و دندان) مشورت کنید تا بتوانید به خوبی موکوسل دهانی که مزمن است را مدیریت کنید.
برخی اوقات ممکن است بعد از برداشتن کیست، مجددا بازگردد و یا حتی جای برداشته شدن آن کمی درد بگیرد. در کل فرض را بر این بگیرید که ممکن است باز هم به کیست مخاطی دهان گرفتار شوید و بنابراین تلاش خود را روی این متمرکز کنید که لب های خود را گاز نگیرید، میوه نشسته نخورید و خلاصه پیشگیری کنید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
